Elkarrizketa Maitena Monroy
Hainbat antolakunde feministatan aktibista, fisioterapeuta, indarkeria matxistaren prebentzioan aditua eta autodefentsa feministako trebatzailea: "Sistemak onuren truke mugatzen ditu gizonak maskulinitatera; gu, berriz, mendetasunaren truke mugatzen gaitu feminitatera".
1.- Urteak daramatzazu autodefentsa feministaren bidez indarkeria matxistaren aurka borrokatzen. Kontatuko diguzu, mesedez, zure ustez zer den ADF? Sarritan defentsa pertsonalarekin nahasten den kontzeptua argituko diguzu? Zergatik da baliozko tresna, indarkeria matxistaren kontra borrokatzeko?
Azken galderatik hasiko naiz, aurrekoaren erantzuna baitarama barruan, inplizituki. Nire ustez, ADF ahalduntze feministarako tresna bat da, eta, hortaz, indarkeria matxistaren aurrean sentsibilizatzeko, prebenitzeko eta jarduteko ez ezik, sexismoak berak eta desahaldundu egiten gaituen sozializazio femeninoak nola zeharkatzen gaituzten identifikatzeko ere balio du. Ezin daiteke indarkeria sexista ulertu, genero maskulino eta femeninoan egiten diren sozializazio-prozesuak ulertu gabe: indarkeriak eta indarkeriaren erabilerak ardazten dute identitate maskulinoa, eta indarkeria hori pairatzearen beldurrak eta horren ondoriozko babesgabetasunak egituratzen dute identitate femeninoa. Hain zuzen ere, horrexek eragiten du bizitzan toki erabat kontrakoan kokatzea. Beraz, indarkeria mota hori prebenitu eta horren aurrean jarduteko, ezinbestekoa da testuinguru patriarkala ulertzea. Indarkeria fisikotik igarotzen ez diren askotariko indarkeria motak identifikatzea. ADFn, generoa agerian jarri eta genero-disidentziari ekiten hastea da lehenengo urratsa, eskubidedun subjektu gisa koka gaitezen. Ezin gaitezke baliabideez hornitu, sozializazio femeninoa hausten ez badugu: sozializazio horrek zakar sentiarazten gaitu, abusuari mugak jartzen dizkiogunean; berekoi sentiarazten gaitu, geure burua zaintzen dugunean; jende guztiarekin afektiboki lotuta gaudela sentiarazten digu; jasaten dugun indarkeriaren errudun sentiarazten gaitu; indarkeriaren biktima izateagatik lotsarazten gaitu, eta abar luze bat. Horrek guzti horrek desahaldundu egiten gaitu, indarkeria material eta espliziturik behar izan gabe. Nahikoa da sexismoaren makineria ideologikoarekin. Lau urterekin, neskatoek dagoeneko badakite mutikoek baino gutxiago balio dutela, eta hori ez da defentsa pertsonala ikasiz konpontzen: feminismoarekin ahalduntzen ikasi behar dugu.
Duela gutxi, borroka-arteetako irakasle emakume baten artikulua irakurri nuen, eta autodefentsa feministatik kanporatu ez zezatela eskatzen zuen bertan. Alderantziz da: zenbat eta emakume gehiago sartu, hobe, baina ezinbestekoa da teoria feministan prestatuta egotea. Autodefentsa autodefentsa feminista bihurtzen da, ikuspegi feministadun azterketa, metodologia eta esku-hartzea biltzen dituelako. Feminismoko prestakuntzarik eduki gabe berdintasun-arloan lan egin nahi izatea bezala litzateke.
Niri oso ondo iruditzen zait defentsa pertsonala egitea, baina indarkeria fisikoaren adierazpenari bakarrik heltzea da sistemari gehien interesatzen zaiona; izan ere, funtsean, adierazpen materialei arreta emanez, lanpetuta gauzkate, eta ez dugu arazoaren sustraia konpontzen: ez dugu desberdinkeria jorratzen. Jarduera matxistak modu zatituan seinalatzen dira, hari gidaririk gabe, egituraren erantzukizuna deuseztatu eta, horrela, kasu isolatutzat har ditzagun, patriarkatuaren eta indarkeria sexista bakoitzaren artean loturarik ez balego bezala. Indarkeria borroka-arazo pertsonala bihurtzen dute.
ADF emakumeak ahalduntzeko tresna politikoa da, ahalduntze feministarako antolakundeetatik edo eskoletatik bereizi ezin daitekeena. Hau da, ez da kontu pertsonala: politika da, helburua ez delako indarkeriaren kontra jardutea bakarrik, hausnarketa eta praktika feministaren bidez errealitatea eraldatzea baizik.
2.- Urteak daramatzagu indarkeria matxistaren kontrako legeak, diagnostikoak eta planak egiten, baina indarkeria geroz eta handiagoa dela eta gaurko gazteak lehengoak baino oldarkorragoak direla pentsarazten duen pertzepzioa dago gizartean. Zein da zure balantzea, itzalei eta gizarte gisa egin diren aurrerapenei dagokienez? Gazteak bortitzagoak dira? Indarkeria gehiago hautematen da?
Arazoa zera da, indarkeria elementu patriarkaletako bat baino ez dela, oso indartsua, baina hertsadura eta kontrol kolektiborako mekanismoetako bat baino ez da. Orain duela hamarkada batzuk baino indarkeria gehiago ote dagoen galdetzen didaten bakoitzean, emakumeen kontrako indarkeriaren normaltasunetik gatozenez daturik ez daukadala esaten dut. Duela 30 urte, ikastaroetara joaten ziren emakume batzuek hau esaten zuten: «Niri gizon zintzo bat egokitu zitzaidan: ez ninduen jotzen».
Placido Domingok bere kontrako salaketen berri izan ostean egin dituen adierazpenek argi uzten dute gizarteak eta gizonek oro har duela oso gutxi arte sentitzen zutela «besteren» emakumeen kontrako indarkeria-ekintzak, onenean, «ezegokiak» zirela, eta, txarrenean, emakumeok eremu publikoan egotera ausartzeagatik ordaindu behar genuen bidesaria zirela.
Ekainean, 13 eta 65 urte bitarteko lantegi bat eman nuen Alacanten, eta hau galdetu nuen: «Zer egingo zenuke gustatzen zaizun mutil bat musuka hasten bazaizu baina egiten ari zaizuna gustatzen ez bazaizu: jarraitu ala egiten ari dena gustuko ez duzula esan?» 13 urteko neska batek azkar-azkar erantzun zuen baietz, jarraitu egingo lukeela. Beste emakume batek, 40 bat urtekoak, eskandalizatuta begiratu zion, eta honako hau erantzun: «Ez, jakina ezetz!» Nerabeentzat ematen ditudan ikastaro ia guztietan, jarraitu egingo luketela erantzuten du nesken ehuneko handi batek (batez ere, harremanak edukitzen hasi badira), mutila gustatzen zaielako, nahiz eta egiten ari zaiena gustatu ez.
Gazteak gizarte honen produktua dira, berrarmatze-testuinguru honen uzta. Ez dira Martitzetik etorri: gure isla dira. Beraz, honako hau litzateke galdera: «Zer ari gara esaten eta egiten, kontrola, xantaia emozionala, ezarpena eta abusua normaltzat hartzen jarrai dezaten edo, gizonek nahi duten hori gustatu ez arren, desiratzea gizonek nahi dutena nahi izatea dela pentsa dezaten?
Gertatzen ari dena aztertzean, egia da aintzat hartu behar dugula emakumeek lehen salatzen ez zituzten indarkeria mota batzuk ikusgarriagoak direla orain. Besteak beste, legerik edo protokolo instituzionalik ez zegoelako ez ziren salatzen ohiko tratu txarrak, abusuak, kaleko jazarpena edo edozein eremutako bortxaketak. Gaur, gehiago salatzen dira, feminismoari esker. Emakumeak, azkenik, indarkeriarik gabeko bizitza edukitzeko eskubidea dugula sinesten eta sentitzen ari gara, eta gehiago salatzea eragiten du horrek.
Patriarkatua krisian jarri dugu, eta, krisi horren aurrean, berrarmatze patriarkal oso zitala ari da antolatzen sare sozialetan, baliabide asko dituena, berdintasunean egiten diren aurrerapausoak indargabetzeko sortu diren antolakunde eta alderdiek lagunduta.
Hau da, gizartea ezin daiteke modu linealean ikusi aurrerapenei eta atzerapausoei dagokienez, guztia delako kaleidoskopio beraren zati. Gizartearen sentsibilizazioan aldaketa handiak egin dira, eta horren erakusgarria dira indarkeria sexistaren kontrako manifestazio masiboak edo azkenengo Martxoaren 8ak. Alabaina, aurrerapauso orok dakartza erresistentziak. Aurrera egiteko edo, kontrara, eredu tradizionalagoetara atzera egiteko aukera-unean gaude. Aurrera egin nahi badugu, prebentzioan egin behar dugu lan: sekulako zuloa dago hor. Gainera, prebentzio-arloko lan horrek zeharkakoa izan behar du, eta gizarte-eragile guztiek hartu behar dute parte eremu formalean edo informalean. Haurrek eskolan ematen den ikasgaitzat hartzen dute berdintasuna, baldin eta Martxoaren 8ko eta Azaroaren 25eko «izendegi» feminista lantzen badute, baina esloganaren atzean jada egiteko gehiagorik ez dagoela dirudi. Ikasgelan, ez dute identifikatzen eduki akademikoek emakumeak ikusezin bihurtzen dituztela. Jolastokira atera, eta ez dute antzematen eremu publiko horren okupazioa sentitzen hasten ari diren eta nagusitan biziko duten desberdinkeriaren ispilua dela, edo marrazki bizidunak, telesailak, bideojokoak eta abar nesken eta mutilen artean desberdinkeriazko harremanak eraikitzen irakasten ari zaizkiela. Edo etxean, zaintza-lanen banaketak desberdinkeriazkoa izaten jarraitzen duela, gurasoak Martxoaren 8ra joan arren.
Oso lan gutxi egin da derrigortasunik eta ezarpenik gabeko sexualitatea edo eredu afektiboak definitzeko orduan, bai eta botere-harremanak eta abusurik gabeko bizitzak kudeatzeko orduan ere.
Indarkeria mota odoltsuenen sentsibilizazioan urrats handiak eman ditugula uste dut, baina sentsibilitatea jarrera sozial bihurtzea tokatzen da orain. Hala ere, jarrera horrek ez du indarkeriaren kontrakoa bakarrik izan behar: edozein jarduera sexistaren kontrakoa izan behar du, ahalduntze-eredua neoliberala eta maskulinizatua izateak kezkatzen bainau; hots, kontua ez da «nahi badut, ahal dut» sinestea edo berdintasuna gizon patriarkalak bezala portatzea dela pentsatzea.
Lehen adierazi dudan moduan, prestakuntza feministarik gabe ezin daiteke berdintasuna landu. Beraz, honako hau da beste gizaki batekin lan egiten duen, hezten duen, bizi den, bideojokoak diseinatzen dituen edo edozein jarduera egiten duen pertsona orori egin beharreko galdera: zenbaterainoko prestakuntza feminista dauzkazu zuk? Bada, hortxe dago gertatzen ari denaren zati bat ulertzeko gakoa.
3.- Pikara Magazine (*) aldizkarian argitaratu zenuen artikulu batean, bere garaian Euskal Herriko herri batzuetan zabaldu zen eslogan baten inguruan hausnartu zenuen: «Beldurra aldez aldatuko dugu» leloaz mintzatu zinen. Bertan, emakumeen eta gizonen artean kategoriak aldatzeko zailtasuna dugula azpimarratzen zenuen, eta ezin diezaiokegula indarkeriari beldurraren bidez aurre egin. Nola lor daiteke?
Beno, adierazi nahi nuena zen beldurra mehatxu-egoerei aurre egiteko oinarrizko emozioa dela. Hau da, ezinezkoa da beldurrik gabe bizitzea; poztasunik gabe bizi nahi izatea bezala da: ezin daiteke egin, eta ez da desiragarria ere. Hala ere, izurik gabe bizitzeko, diskriminazio- eta indarkeria-adierazpen guztiak identifikatzen saiatu behar dugu, ahal dugun neurrian, hortik abiatuta diseinatu ahalko ditugulako estrategiak, eta ekintzara pasatu. Hortxe baimenduko diogu geure buruari errebelde izan eta defentsa legitimorako eskubidea erabiltzea. Erasotzaileengan beldurra sorrarazita indarkeria sexistari aurre egin dakiokeela pentsatuz gero, ahalduntzea maskulinotasunean kokatzen duen begiradarekin jardungo dugu berriro ere, eta patriarkatuaren beso armatua bakarrik identifikatuko: erasotzaile fisikoak. Are gehiago, uste dut, Susan Faludik zioen bezala, eraso patriarkalen gogortasunak zerikusia duela patriarkatuak berdintasunari dion beldurrarekin. Mozkortuta edo drogatuta dauden emakumeen taldeko bortxaketek, adibidez, argi erakusten dute erasotzaileek beldurra diotela emakumeen erantzuteko gaitasunari.
Uztailean, emakumeok indarkeria geure egin behar dugula proposatu zidan «Ni una menos» kolektiboko adiskide argentinar batek, baina nik ezetz uste dut. Defentsa legitimorako eskubideaz jabetu behar dugu. Eskubide osoko subjektuei bakarrik ematen zaien eskubideaz. Begirada patriarkaletik begiratuta, emakumeok ez gara biktimak: ahulak gara, eta, hortaz, ez dugu berdintasunezko tratua merezi. Hortik datoz «baina zer gehiago nahi duzue emakumeok» gisako komentarioak. Funtsean, gutxiagotasun-kategoria hori markatzen da, ezin dezakegulako helburutzat eduki gizonek izan ditzaketen tratu eta aukera berberak edukitzea. Hortaz, gizonek, eskubide osoko subjektuak direnez, irainak jaso ditzakete, eta horien aurrean defendatu daitezke, baina emakumeok ez.
Baina, bestalde, ez naiz patriarkatuaren arma berberekin armatu nahi indarkeria desagerrarazteko orduan, Audre Lordek irakatsi zigulako «nagusiaren erremintek ez dutela inoiz suntsituko nagusiaren etxea». Indarkeriazko egoera materialei buru egin nahi badiegu, ezin dezakegu pentsatu erasotzaileengan beldurra eraginez lortuko dugunik, gizonek ez dituztelako inoiz sentituko emakumeok sentitzen ditugun izua eta babesgabetasuna. Asko jota, salaketak jasotzeari izango diote beldurra (irtenbidea: drogatu egiten gaituzte), edo fisikoki defendatu ahal izateari (irtenbidea: taldean bortxatzen gaituzte), edo guk haiek uzteari (irtenbidea: maite gaituztela esaten digute, nahi gabe egiten dutela eta abar). Erasotzaileak eta tratu txarren emaileak estrategikoagoak egin dira, indarkeria-erabilera ez ezik beren ekintzen zigorgabetasuna ziurtatzeko xedez.
4.- Gizonek indarkeria mota honen kontra inplikatu behar dute. Gero eta gizon gehiagok egiten du bat indarkeria matxistaren kontrako manifestazioekin. Zure ustez, nahikoa da hori? Indarkeriaren kontra modu aktiboan parte hartzeko bestelako zein formula sustatu beharko lukete gizonek?
Ez, jakina manifestazioetara joatea ez dela nahikoa. Beharrezko urratsa da, baina ez nahikoa. Berriro esango dut indarkeria ezin daitekeela sistema patriarkaletik bereizi. Feminismoaren aliatuak izan nahi duten gizonak ezin daitezke ikusle hutsak izan, eta rol aktiboa eduki behar dute dauden tokian daudela, eta ez indarkeriaren kontra borrokatzeko bakarrik: matxismoari egin behar diote aurre, adierazpena edozein izanik ere. Gizonek beren biktimismoa edo pasibotasuna hautsi behar dute, eta erantzukizunez onartu sistema patriarkalaren onuradun eta kaltetu gisa dituzten paperak. Sistemak onuren truke mugatzen ditu gizonak maskulinitatera; gu, berriz, mendetasunaren truke mugatzen gaitu feminitatera.
Faltan sentitzen ditut gizonak, kolektibo gisa, patriarkatuaren berrarmatze berriari erantzunez, baina baita bizitzako zaintzen alderdi inplikatu eta arduradun gisa ere. Aurrerapenak egiten ari dira zaintzen eremuan, horixe izanik patriarkatuaren kontrako ardatzetako bat; alabaina, gizonek, oro har, gehiago inplikatu behar dute oraindik. Hala ere, egia da gizartea eraldatzeko prozesuek motelak izan behar dutela benetakoak –eta ez edukirik gabeko iragarki bat– izatea nahi badugu. Beraz, bizirik daukat sustatzen ari garen eraldaketa-prozesu indibidualak eta kolektiboak batuta bestelako mundu bat egin ahalko dugulako itxaropena.
5.- Askotan, aurrerapauso bat egiten dutenean, gehiegizko protagonismoa hartzeagatik kritikatzen dira gizonak, eta bigarren mailan gera daitezela eskatzen zaie feminismo batzuetatik. Zein da eta zein izan behar da gizonek borroka honetan duten eginkizuna?
Zalantzarik gabe, gizonek modu masiboan inplikatu behar dute patriarkatuaren kontrako borrokan, baina jakin eta onartu egin behar dute beren papera, behingoagatik, ez dela protagonista, bozeramailea edo pankartaren argazkikoa izango. Nire ustean, toki guztietan agertu behar dute beren jarrera, eta eguneko 24 orduetan onartu behar dute berdintasunaren aldeko lana pertsonala eta kolektiboa dela. Ezin daiteke manietara joan, alfonbraren azpian dagoena berrikusi gabe. Ezin daiteke enuntziatuko edo pankartaren argazkiko feminista izan.
Sufrimendua hartzen ari den trazak bakarrik kezkatzen nau, biktima sentitzeko baliozkotzen gaituen elementu gisa ari baita hautematen. Vox feminismoaren eta berdintasunerako politiken biktima sentitzen da, eta pribilegioak galtzeagatiko sufrimenduak emakumeen eskubideen aurka antolatzeko baliozkotzen dituela sinestarazi nahi digute. Aldi berean, ordea, antolakunde neo-patriarkal horren aurrean, gizon asko lotsatzen eta armairu patriarkaletik irteten ari dira. Beraz, beharbada, nolabaiteko sentikortasun feminista duten baina jarrera-hartze aktiborik egin ez duten gizonak toki batean kokatzeko aukera da honako hau.
6.- Oraintxe bertan, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako otsailaren 18ko 4/2005 Legea aldatuko duen legearen aurreproiektua aldatzeko prozesuan gaude, «berdintasunaren aldeko eta indarkeria matxistaren aurkako politika eta herrialde-itun izugarria» ahalbidetze aldera, eta, horretarako, «indartu egingo dugu, eta arauzko testuinguru sozial berriaren ondoriozko premia eta erronka berrietara egokitu». Zein iritzi duzu aldaketa horren inguruan? Zure ustez, zein xede finkatu behar dira aldaketa horretan? Zein neurri proposatu behar ditu? Eta zein bitarteko, horiek lortzeko?
Legeak gure bizikidetza-ereduaren adierazpena dira, baina taxutu egin behar dira, erreformatu; hau da, legeak sortu ziren xederako balio dutela ziurtatu behar da. Aldi berean, ordea, lege bat asmo onen enuntziatu hutsean gera daiteke, garatzeko baliabiderik ez badauka. Berdintasuna sekulako betebeharra dela eta aldi berean edozein gizarteren sinesgarritasun demokratikoaren neurgailua dela ulertzea izan beharko litzateke ikuspegia. Normalean, lege guztiek hitzaurrean edo asmoen adierazpenean adierazten dute hori, baina gero betikoa falta izaten da, legea garatzeko konpromiso politikoa. Lege asko dauzkagu, berdintasun-arloko esparru arautzaile asko, etengabe urratzen direnak. Genero-indarkeriaren kontrako estatu-mailako lege bat daukagu, zeinaren arabera, adibidez, Osakidetzak protokolo bana duen genero-indarkeriaren biktimentzat eta sexu-erasoen biktimentzat, zerbait bereizia balira bezala. Horregatik da garrantzitsua ikuspegia, gauzak izendatzeko modua, horrexek zehazten baitu baliabideak zatikatuta egotea edo analisi-kategoria gisa genero-ikuspegia erabiliko duen zeharkako jarduketa egotea. Gizartea eraldatzeko, ikuspegi feminista erabili behar dugu. Eskoletan, kalean, etxean, lanpostu ordainduetan, zaintzetan, sexualitatean, maitasunean... ez dago proposamen hori taxutzetik salbuetsiko den eremurik, garen guztia zeharkatzen baitute generoek. Singularrean hitz egitea akats kontzeptual bat da, eta, horren ondorioz, jende askok hitz egiten du generoaz emakumeez edo sexuaz hitz egiteko, eta analisi-kategoria politiko gisa duen pisua galtzen du.
Asko dago egiteko, baita esku hartzeko aditu asko egon ere, baina, batez ere, indarkeria sinbolikoan jardun behar da, gure pentsamenduak, arauak eta bizitzako praktikak «ordenatzen» baititu.
7.- Indarkeriaren bidez, beldurra eraikitzen da emakumeengan. Eta beldur hori, azken aldian, jai-eremuekin lotu izan da. Eraso gehiago gertatzen dira jaietan? Zer iruditzen zaizu neskei gauez jaietatik etxera laguntzeko proposamena? Edo taxiek neskak atarira sartu arte itxarotea? Gehiegi ari gara babesa edo beldurra azpimarratzen? Bestelako zein neurri har daitezke?
Berriro adieraziko dut ez diogula beldurrari aurre egin behar: izuaren kontra egin behar dugu. Izuak gizartea kontrolatzeko balio du: babesgabetu eta blokeatu egiten duen kontrol sozialeko mekanismoa da, ez delako proposatzen ez indarkeria nola has daitekeen identifikatzen ikasteko neurririk, ez emakumeak baliabide egokiez hornitzeko neurririk. Adibidez, azkenengo bortxaketa kolektiboekin egiaztatzen ari garenez, erasotzaileak biktimen «lagun» egiten dira aurrena. Hau da, fokua amaierako agertokian jartzen duen alarma ari da sortzen gizartean, eta alarma horrek, askotan, neskak/emakumeak eskoltatuta bizitzea edo emakumeek gauzak egiteari uztea edo beren burua kontrolatzea finkatzen du irtenbide bakar gisa. Hori babesgabetasuna da, babesa bainoago, eta, gainera, emakumeen bizitzak mugatzen ditu. Non geratzen da babes(gabetasun) hori? Erasotzen duten gizonak zalantzan jartzen al dira? Negoziaketatik eta adostasunetik abiatu ordez inposaketatik ulertzen den sexualitatea zalantzan jartzen al da?
Ulertzen dut familia askoren alarma, baina uste dut mundu-mailako alerta feminista sortu behar dugula, kontrolatzeko eta indarkeria ezartzeko estrategia berriak identifikatuko dituena, eremu guztietatik sor ditzagun baliabideak, inplikazio aktiboarekin. Alerta feminista horrek zalantzan jarri behar ditu erasotzen duten gizonak, eta benetako neurriak hartuko ditu, emakumeak feminismoarekin ahaldundu daitezen. Egia da egunerokoari erantzun egin behar zaiola, baina ez dugu ahaztu behar zein den gure amaierako xedea: gure azken helburua ez da erasotzaileei erantzutea, indarkeriarik ez egotea baizik.
Autodefentsa feministako lantegiak horretarako baliabide ona direla uste dut, baina ez dira irtenbide magikoa; egin behar denaren zati bat baino ez dira; izan ere, R. Segatok dioen bezala, «indarkeria sexistaren arazoa emakumeek sufritzen duten gizonen arazoa da». Hala ere, nabarmendu egingo nuke indarkeria sexista ordena sozialari eusteko premia patriarkala dela, eta ez dela gizonen arazoa bakarrik: egiturazko beharra da.
8.- Urte hauetan, aldaketak eta emakumeek berdintasunerantz egin duten aurrerapena oso agerikoak izan dira, egiteko dugun bidea luzea eta lortzeke ditugun konkistak ugariak izan arren. Zure ustean, gizonengan gertatu diren aldaketak emakumeen maila berean egin dira? Zein arlotan daude aldaketaren kontrako erresistentzia handienak?
Nire ustez, emakumeok feminitateari ihes egiteko eta genero-disidentziarako eremu asko sortu ditugu; gizonek, ordea, eta oro har, ez dute bide hori egin. Desberdinkeria ezin daiteke ulertu emakumeen eta gizonen erlazioan ez bada, eta arazoa zera da, analisietan askotan ahazten dugula pribilegioak eta zapalketa gorputz eta subjektu zehatzetan haragitzen direla. Feminismoak zalantzan jartzen ditu pertsonala den hori, identitate subjektiboak, bai eta zer garen, zer sentitzen dugun eta zer egiten dugun ere, patriarkatua ez baita genero-binarismo bereizgarrian oinarritzen: desberdinkeriazko genero-binarismoa behar du.
Are, gizon askok biktimismo izugarria agertzen dute patriarkatuak kentzen dien horri heltzeko, baina ez dute onartzen trukean ematen dien guztia.
Asko gustatzen zait zapalketa-sistemak elkarlotzea. Hala, arrazismoaren eta klasismoaren kasuan (badirudi azken kategoria hori ahaztuta dagoela), nik ezin dezaket anti-arrazista naizela esan, sistemak europar zuria eta –une honetan– gizarte-klase jakin batekoa izateagatik ematen dizkidan pribilegio ugariak agerian jarri gabe.
Diskriminazio-kasuetan, identitatea ere sortzen duen zerbaitetan, LGTBIQ kolektibokoa izatean adibidez, pentsaezina litzateke heterosexual batek esatea sistemak zapaldu egiten duela heterosexualitatean normatibizatu duelako. Ez dut esango ezarritako heterosexualitatea bizitzeagatik asko sufritzen duenik ez dagoela, baina heterosexualitatean geratzeak arauzko pribilegioak ematen dizkizu. Hau da, inor ez da armairuan sartzen heterosexuala izateagatik.
Eta, era berean, ez zaituzte ikusezin egiten, diskriminatzen edo bortxatzen gizona izateagatik: emakumea izateagatik gertatzen da hori, eta, batzuetan, ahaztu egiten da, gizonen inplikazioaz eta haiek egin behar duten lanaz mintzatzen garenean. Hortaz, botere-harreman asimetrikoak ezartzen dituen eta begirada androzentrikoa duen zapalketa-sistema bat dela nabarmentzeko orduan agertzen dira erresistentzia handienak (begirada androzentrikoa ezagutza-iturri guztietan ezartzen da, eta, horren ondorioz, jaiotzean esleitutako sexuaren arabera zehaztutako kategoria politikoak sortzen dira). Mundu osoan milioika pertsona «negazionistaren» jarrera politikoetan zehazten da hori. Berdintasuna dagoeneko badagoela pentsatzea da aurrez aurre dugun erresistentzia handiena, ez dagoelako ukatzen dena edo ikusten ez dena baino matxismoa okerragorik.
9.- Zein iritzi duzu Gizonduz ekimenaren inguruan? Edonolako proposamenak eta iradokizunak onartzen ditugu...
Ez dut Gizonduzen lana sakon ezagutzen, irizpide kualifikatua edukitzeko moduan. Edonola ere, nire ustez, gizonek beren jarrera zabal-zabal erakusteko mendea izan behar du honek, eta, aliatuak izatetik harago, indarkeria sexistaren kontra eta berdintasunaren alde borrokatzen duten aktore bihurtu behar dute. Horrek ez du esan nahi borrokan protagonistak izan behar dutenik; hau da, erantzukizun-jarrera eduki behar dute beren bizitzaren eta besteen bizitzen aurrean. Ez da nahikoa «ni ez naiz matxista» esatea: hausnartu egin behar da, eta jardun, bestela ezinezkoa delako arauzko errealitatea eraldatzea. Beraz, gure pentsamendu-ereduak, mapa emozionalak eta bizitzak zalantzan jartzen dituzten prestakuntza-, hausnarketa- eta praktika-ekimenak ezinbestekoak dira. Horixe da feminismoan hainbat mendetan egin dugun eta orain gizonei ibiltzea dagokien bidea. Gizarte-eredua dago jokoan. Ez gaude krisi ekonomiko batean: krisi hau humanitarioa da, eta ezingo gara bizirik atera, eredu neoliberal, patriarkal, arrazista eta klasista hau suntsitu ezean.